Trafiły do nas ostatnio dwie najnowsze książki wydawnictwa Znak. Obie zabierają w intrygującą podróż do czasów, w których jadało się zupełnie inaczej. Z klasą, troską o detale i często wymuszoną niesprzyjającymi okolicznościami zaradnością.
Kuchenny kredens otworzyła Monika Śmigielska. Blogerka, która od kilku lat wyszukuje zapisane w pożółkłych gazetach przepisy, wertuje stare książki kulinarne i pełna zapału usiłuje odtworzyć zaskakujące receptury. Jest wierna tradycji, dba o stylizację stołu, lubi przedwojenną porcelanę i śniadaniowy szyk. Instruuje w sprawie jedzeniowej etykiety, przypomina rady, jakie przed ślubem dostawały kandydatki na dobre żony:) Według ich podpowiedzi kompletuje sprzęt i uczy się tworzyć jadłospis.
Kuchenny kredens ma sporo uroku, zanurzyÅ‚am siÄ™ przyjemnie w tych wszystkich wdziÄ™cznych opisach ostrzegajÄ…cych przed kulinarnÄ… nierozsÄ…dnoÅ›ciÄ… : (…) nadejdzie chwila czynu,puszczania wodzy indywidualnej fantazji i żeglowania pod flagÄ… niepoatrzonego „jakoÅ› to bÄ™dzie”, bo w takim przypadku „bÄ™dÄ…” na pewno: strata czasu i strata pieniÄ™dzy, i… melancholija straconych korzyÅ›ci. Czyż to nie brzmi cudownie? NotujÄ™ w gÅ‚owie tÄ™ melancholije i bÄ™dÄ™ niÄ… sobie grozić w chwilach kulinarnej niemocy:)
W przepisach Kuchennego kredensu też jÄ™zykowo jest pysznie, bo autorka ortodoksyjnie przywiÄ…zuje siÄ™ do nazw i zwyczajne jajka w koszulce nazywa perdutami, tak, jak to czyniÅ‚y nasze prabacie. Serwuje też znany z Pana Tadeusza blamaż  – krem Å›mietankowy na wÅ‚asnorÄ™cznie wyciskanym mleku migdaÅ‚owym, mazgaran, czyli kawÄ™ z koniakiem albo ćwibak – ciasto bez masÅ‚a i proszku do pieczenia, ze sporÄ… iloÅ›ciÄ… bakalii. Jest też obiadowa klasyka, królik, zrazy, kurczak, ale i mniej swojska, mieszczaÅ„ska sztufada. To duszona na wolnym ogniu pieczeÅ„ woÅ‚owa wedÅ‚ug przepisu z 1900 roku!
Dwudziestolecie od kuchni jest produktowo skromniejsze. To bowiem historia przedwojennej Polski, w której wielu rzeczy po prostu brakowało. Pod odzyskaniu wolności w kraju szalała inflacja, ceny rosły. Kilogram cukru kosztował w przeliczeniu na dzisiejsze pieniądze 15 złotych! Tymczasem w Anglii polskim cukrem rolnicy karmili świnie, bo za granicę sprzedawno go tak tanio. U nas wykwintny obiad był marzeniem, a odpowiedzialność za ich spełnienie brały na barki głównie kobiety. Często te, które po raz pierwszy musiały iść do pracy, a po niej dbać o dom, tak, jak robiły to mamy i babcie. Ich wciąż aktualne rady czytelnik dostaje na końcu książki w praktycznym spisie. Z niego dowiedzieć się można, jak przechowywać warzywa, czy jajka, czym odstraszać mrówki i gryzonie oraz, że fornirowane meble odzysują blask:)
Dwudziestolecie od kuchni funduje też pewnien poziom luksusu w opisach restauracyjnej rozpusty. To był czas nowych miejsc, w których wymieniano się plotkami i toczono spory. Czynne przez cały tydzień, od rana do nocy i spełniały oczekiwania najzasobniejszych klientów. Dla tych, co dawali sute napiwki kelner był w stanie nawet pobiec na targ, po jakiś produkt wymagający spełnienia kulinarnego kaprysu. Skromniejsi budżetowo korzystali z oferty kwitnącego street foodu, czyli brali na wynos obiad od straszych pań, co przycupnęły na chodniku z widerkiem wypełnionym domowymi smakołykami. W niewyszukanym menu najczęściej pojawiały się barszcz z kartoflami, flaczki, podorby, bób czy kasza. Nieco wyżej wkulinarnym rankingu były obiady domowe, przygotowywane na zamówienie przez gospodynie gotujące na codzień dla swoich rodzin. Panie, by zarobić kilka groszy dawały ogłoszenia w gazecie, a klient mógł każdego dnia pod właściwym adresem odbierać smaczny i niedrogi posiłek.
Takich opowieÅ›ci w Dudziestoleciu od kuchni jest wiÄ™cej, wiÄ™c jeÅ›li macie na nie apetyt, siÄ™gnijcie po książkę Aleksandry Zaprutko – Janickiej. To rzetelna praca historyczki, którÄ… chÅ‚onie siÄ™, jak dobre danie. ZresztÄ… najlepiej zajrzyjcie do obu tu opisywanych książek. Szczególnie w duecie dajÄ… uczciwy i pasjonujÄ…cy obraz zapomnianego, niedocenianego kulinarnego życia.
Kuchenny kredens. Polska kuchnia przedwojenna.Â
Monika Åšmigielska, Â
Wydawnictwo Znak, 2017Â
Dwudziestolecie od kuchni. Kulinarna historia przedwojennej Polski.Â
Aleksandra Zaprutko-Janicka
Wydawnictwo Znak, 2017Â